علل و درمان پوکی استخوان

 

علل ابتلا به پوکی استخوان

• کاهش و از بین بردن فعالیت عضو به علت حرکت طولانی مدت.

• رژیمهای غذایی با کمبود مواد پروتئین ، دریافت ناکافی کلسیم ، کمبود ویتامین D و مصرف زیاد کافئین.

• شروع یائسگی: استروژن هورمون زنانه‌ای که از کاهش توده استخوان جلوگیری می‌کند. تولید استروژن در تخمدانها بعد از یائسگی متوقف می‌شود، ‌در نتیجه از دست رفتن توده استخوان تسریع می‌شود. زنانی که یائسگی زودرس دارند (قبل از ۴۵ سالگی)، مانند بانوانی که تخمدانهای آنها با جراحی از بدن خارج شده است، بیشتر در معرض ابتلاء به پوکی استخوان هستند.

• سابقه خانوادگی: وراثت بر میزان استخوانهای شما و سرعت از دست رفتن آنها تاثیر دارند.

• استخوانهای کوچک: بانوانی که دارای استخوانهایی کوچک بوده یا کوتاه قد و یا لاغر هستند به خاطر وجود توده استخوانی کمتر، ‌به بروز پوکی استخوان مستعد‌ترند.

• پیشنیه قومی: بانوان اروپای شمالی یا آسیایی تبار بیشتر در معرض ابتلاء به  پوکی استخوانهستند.

• بعضی بیماریها: بیماریهایی نظیر تیروئید، کلیه و برخی سرطانها ممکن است به  پوکی استخوان منتهی شوند.

• تجویز بعضی داروها به مدت طولانی مثل کورتیکواستروئیدها.

 درد در استخوان ها یکی از علائم پوکی استخوان می تواند باشد و این درد وقتی ایجاد میشود که استخوان دچار شکستگی میگردد. 

شیوه درمان پوکی استخوان

در صورت مشخص بودن علت استئوپروز باید آن را درمان کرد. هدف از درمان ، جلوگیری از پیشرفت بیماری و کمک به بهبود آن می‌باشد. تغییر در رژیم غذایی ، مواد پروتئینی ، کلسیم مکمل ، املاح و ویتامین‌ها و مخصوصا ویتامین D باید، مقدار کافی از راه غذایی و دارویی به این بیماران داده شود.

کلسی تونین ، از دست دادن استخوان را مهار می‌کند. تجویز استروژن یا استروژن همراه با پروژسترون و اندروژن و املاح فلوئور در درمان این بیماران موثر است.

اگر چه از علایم هشدار دهنده مهم در شما بروز نکرده باشد، ممکن است مبتلا به  پوکی استخوان  شده باشید. گرچه پوکی استخوان را نمی‌توان بطور قطعی درمان کرد، ولی درمان نسبی آن امکانپذیرست.

 

 

 

درمان و عوارض پوکی استخوان

درمان زود رس پوکی استخوان

پوکی استخوان به تنهایی ممکن است باعث آزار و اذیت شما نشود، ولی هنگامیکه با شکستگی استخوان همراه می‏شود، بخصوص استخوان‏های کوچک ستون مهره‏ ها، درد شدیدی خواهد داشت و اگر ادامه داشته باشد زندگی روزمره شما را مختل خواهد کرد. در صورت داشتن پوکی استخوان کارهای زیادی می‏توانید انجام دهید تا به سلامت استخوان‏های تان کمک کنید.

عوارض پوکی استخوان

شکستگی خود به خودی با کمترین ضربه به استخوان‌ها بویژه در نواحی کمر، لگن و مچ دست، درد شدید کمر در نقاط خاص که می‌تواند بر شکستگی مهره دلالت کند، قوز پشت که موجب انحنای پشت می‌شود و کوتاه شدن قد نسبت به قد دوران جوانی به میزان بیش از ۲،۵ سانتی‌متر.

 پیشگیری از پوکی استخوان

کلسیم برای عملکرد مناسب قلب، عضلات، اعصاب و انعقاد خون لازم است. مقدار ناکافی کلسیم سبب پوکی استخوان می‌شود اما تنها از نیمی زنان و دختران جوان روزانه مقدار کافی کلسیم برای سلامت استخوان‌ها مصرف می‌کنند.

ویتامین «د» برای جذب کلسیم در بدن ضروری است. بدون مقادیر کافی ویتامین «د»، بدن قادر به جذب کلسیم از مواد غذایی نیست و کلسیم مورد نیاز خود را از استخوان‌ها برداشت خواهد کرد. ویتامین «د» از دو منبع تامین می‌شود؛ تابش نور مستقیم آفتاب به پوست و رژیم غذایی. ویتامین «د» در شیر غنی شده، زرده تخم مرغ، ماهی آب‌های شور و جگر نیز وجود دارد.

منبع:وبلاگ دکتر فروغ.کلینیک امید

درمان پوکی استخوان با ورزش

پوکی استخوان یکی از شایع ترین اختلالات متابولیک استخوان می باشد که پس از آرتریت دومین عامل مرگ ومیر در سنین بالا محسوب می شود. درهر دو جنس پس از ۵۰ ۴۰ سالگی بافت استخوانی به آهستگی و با سرعت ۰/۵ تا ۰/۳ درصد در سال تحلیل می رود که در زنان یائسه میزان این تحلیل بالاتر می باشد.

پوکی استخوان یک بیماری بی سر و صدا و با سیری پیشرفته و آرام می باشد که پس از پیشرفت، منجر به ظهور علائم و مشخصات تحلیل استخوانی می گردد. شایع ترین مشخصه این بیماری، شکستگی های خود به خودی در نقاط مختلف بدن است که باعث از کار افتادگی و ایجاد مشکلات بعدی برای این گونه بیماران می شود.

پوکی استخوان و تاثیر سن و جنس

بهترین زمان برای اینکه استخوان های بدنمان را قوی کنیم زمان نوجوانی یعنی بین 20-10 سالگی است. استخوان ها در سنین 30-20 سالگی هم قویتر میشوند ولی در سالهای بعد از سی سالگی تراکم استخوان های بدن شروع به کاهش میکند. مصرف سیگار و الکل این روند کاهش تراکم استخوان را تسریع میکند.

حفظ تراکم استخوان برای زنان اهمیت بیشتری از مردان دارد چون تراکم استخوانهایشان نسبت به مردان در سنین پایین تری شروع به کاهش میکند، حتی وقتی استخوان هایشان حداکثر تراکم را دارند باز هم تراکم آنها از مردان کمتر است.

بارداری و شیردهی ممکن است تراکم استخوان خانمها را کاهش دهد. تراکم استخوان در سنین بعد از یائسگی باز هم کاهش بیشتری پیدا میکند. بهترین راه برای حفظ تراکم استخوان در خانم ها انجام فعالیت های بدنی منظم است. بهترین این ورزش ها آنهایی هستند که در حالت ایستاده انجام میشوند و در هنگام انجام آنها استخوان ها و عضلات در مقابل نیروی جاذبه کار انجام میدهند.

 ورزش برای پیشگیری از پوکی استخوان

بهترین فعالیت های بدنی و ورزشی برای بدن عبارتند از دویدن، جهیدن، کوه نوردی، ورزش های تیمی مثل فوتبال، بسکتبال و والیبال، ورزش های آئروبیک، تنیس و دیگر ورزش های با راکت، اسکی، اسکیت و ورزش های رزمی.

گرچه شنا و دوچرخه سواری برای سیستم قلبی و عروقی بسیار مفیدند ولی استخوان ها را خوب تقویت نمیکنند. باید روزی حداقل نیم ساعت و هفته ای حداقل چهار روز ورزش کرد. البته ورزش بجز تقویت استخوان ها موجب افزایش قدرت عضلانی، بهتر شدن هماهنگی بین حرکات، بهبود عملکرد سیستم قلبی عروقی، بهبود وضع روحی و بسیاری منافع دیگر هم میشود.

منبع:ایران ارتوپد.گیلان

باورهاي غلط درباره پوكي استخوان

درمان پوكي استخوان فقط دارو نيست البته در مراحل بعدي دارو هم داده مي‌شود اما براي جلوگيري از پوكي استخوان بايد از تغذيه مناسب در دوران كودكي و نوجواني و ورزش استفاده كرد و در صورت شناسايي پوكي استخوان مي‌توان از دارو براي درمان بهره برد.

فارس: مدير گروه طب فيزيكي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي باورهاي غلط درباره پوكي استخوان را تشريح كرد و گفت: برخي تصور مي‌كنند پوكي استخوان با درد همراه است در حالي كه اين بيماري تا زماني كه به شكستگي منجر نشود، ايجاد درد نمي‌كند.

سيدمنصور رايگاني، درباره باورهاي غلط در زمينه پوكي استخوان اظهار داشت: پوكي استخوان از بيماري‌‌هايي است كه در اكثر موارد وابسته به جنس و سن است و به عنوان يكي از عوارض پيري محسوب مي‌شود. البته در موارد ديگر بيماري‌هاي زمينه‌اي و مصرف داروها هم مي‌تواند موجب اين عارضه شود.

وي افزود: معمولاً زنان بيشتر از مردان به اين بيماري مبتلا مي‌شوند ولي علائم و عوارض هر دو جنس مانند هم است.

رايگاني تصريح كرد: مهمترين عارضه پوكي استخوان شكستگي استخوان است و شايع‌ترين استخوان‌هايي كه دچار شكستگي مي‌شود ستون فقرات، مفصل مچ دست و استخوان ران است.

وي ادامه داد: برخي بيماران تصور مي‌كنند پوكي استخوان با ايجاد درد همراه است در حالي كه اينگونه نيست و اين بيماري تا زماني كه به ضايعه شكستگي منجر نشود ايجاد درد نمي‌كند.

رايگاني اضافه كرد: همچنين برخي تصور مي‌كنند چاقي يا اضافه وزن منجر به پوكي استخوان مي‌شود در حالي كه برعكس است و پوكي استخوان در افراد چاق نسبت به افراد لاغر كمتر است. البته چاقي بيماري‌هاي ديگري مانند آرتروز را موجب مي‌شود.

مدير گروه طب فيزيكي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي ادامه داد: بعضي از بيماران فكر مي‌كنند بايد فرد از يك سن بگذرد تا به پوكي استخوان مبتلا شود در حالي كه ممكن است اين بيماري از سنين پايين آغاز شود.

وي افزود: پوكي استخوان ممكن است با عكس معمولي يا ام‌آر‌آي شناسايي نشود و اين را بايد در نظر داشت كه زماني پوكي استخوان با عكس معمولي شناسايي مي‌شود كه 30 تا 40 درصد از استحكام استخوان كم شده باشد و كمتر از آن را بايد با سنجش تراكم شناسايي كرد.

رايگاني گفت: ‌درمان پوكي استخوان فقط دارو نيست البته در مراحل بعدي دارو هم داده مي‌شود اما براي جلوگيري از پوكي استخوان بايد از تغذيه مناسب در دوران كودكي و نوجواني و ورزش استفاده كرد و در صورت شناسايي پوكي استخوان مي‌توان از دارو براي درمان بهره برد.

مدير گروه طب فيزيكي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي خاطرنشان كرد: عارضه اصلي پوكي استخوان شكستگي است كه به منظور مبارزه با آن مي‌توان از روش‌هاي جلوگيري از افتادگي مانند پوشش مناسب و استفاده از كفش مناسب و ورزش‌هاي كه عضلات را تقويت مي‌كنند و همچنين بهسازي محيط استفاده كرد.

وي گفت: پوكي استخوان معمولاً در مردان بالاي 60 سال و در زنان بالاي 55 سال اتفاق مي‌افتد.


منبع:دکتر بیژن فروغ

درمان پوکی استخوان با ورزش

پوکی استخوان یکی از شایع ترین اختلالات متابولیک استخوان می باشد که پس از آرتریت دومین عامل مرگ ومیر در سنین بالا محسوب می شود. درهر دو جنس پس از 50 - 40 سالگی بافت استخوانی به آهستگی و با سرعت 0/5 تا 0/3 درصد در سال تحلیل می رود که در زنان یایسه میزان این تحلیل بالاتر می باشد. پوکی استخوان یک بیماری بی سر و صدا و با سیری پیشرفته و آرام می باشد که پس از پیشرفت، منجر به ظهور علایم و مشخصات تحلیل استخوانی می گردد. شایع ترین مشخصه این بیماری، شکستگی های خود به خودی در نقاط مختلف بدن است که باعث از کار افتادگی و ایجاد مشکلات بعدی برای این گونه بیماران می شود.

● ورزش درمانی

دو مکانیسم جداگانه یعنی فعالیت عضلانی و تحمل وزن در حفظ تراکم استخوان طبیعی اهمیت دارد. در افراد طبیعی و سالم که مدتی استراحت مطلق داشته اند، انجام تمرینات در وضعیت خوابیده و روی یک دوچرخه ثابت هیچ تاثیری در کاهش تحلیل کلسیم نداشته است. تحلیل مواد معدنی استخوان در فضانوردان در زمان سفرهای فضایی گزارش شده است. حتی در زمانی که برنامه شدید ورزشی را نیز اجرا نموده اند. تحمل وزن اگر چه مفید و لازم است ولی به تنهایی کافی نیست.

بنابر این اعمال نیروی فشارنده کافی به استخوان و تحریک فعالیت عضلات مربوطه برای جلوگیری از تحلیل استخوانی لازم است. یعنی ترکیبی از فعالیت های تحمل وزن و تقویتی می تواند تراکم استخوانی را افزایش دهد ولی این ورزش ها، هم باید شدید بوده و هم باید به طور مداوم انجام شود که این برنامه شاید برای یک فرد جوان یا میانسال برای پیشگیری از پوکی استخوان در سنین بالا مفید و عملی باشد ولی اکثرا برای افراد مسن که دارای پوکی استخوان هم می باشند، غیرعملی می باشد.

این بیماران اکثرا یک برنامه ورزشی آهسته و تدریجی شامل تمرینات هوازی و ورزش های ایروبیک را بهتر تحمل می کنند. به طورمثال پیاده روی به عنوان مطمین ترین و عملی ترین فعالیت تحمل وزن برای افراد مسن توصیه می شود. به طور کلی در باره نقش ورزش در پیشگیری و درمان پوکی استخوان بایستی به موارد زیر توجه داشت؛

1) فعالیت فیزیکی در سال های رشد به بالا رفتن بالقوه حد اکثر تراکم استخوان کمک می کند

2) ورزش تاثیر استروژن یا دیگر درمان های دارویی را که برای پیشگیری از تحلیل استخوانی در خانم های یایسه به کار می رود بیشتر می کند ولی به تنهایی جایگزین خوبی برای آنها نیست

3) ورزش علاوه بر اینکه می تواند تحلیل استخوانی وابسته به سن را در افراد مسن کاهش دهد، هدف های دیگری را هم دنبال می کند که عبارتند از افزایش قدرت، کاهش احتمال سقوط ، به تعویق انداختن ناتوانی و ضعف که با بالارفتن سن ایجاد می شود، کم کردن علایم بیماری و افزایش عملکرد و کیفیت زندگی

4) یک برنامه ورزشی برای افراد مسن باید عملی و اختصاصی باشد، هر بیمار به اندازه کافی در باره ارزش برنامه ورزشی آموزش دیده و اهداف برنامه باید عملی باشد تا بیمار بتواند آن را شناخته و درک نماید. در این باره فیزیوتراپیست می تواند به خوبی این ارزش ها و اهداف را به بیمار آموزش دهد.

نتیجه برخی از تحقیقات پیرامون تاثیر ورزش بر پوکی استخوان:

دریک مطالعه 90 مرد جوان سالم داوطلب شدند که به مدت 5 هفته به طور مداوم در بستر استراحت کنند. در طول این مدت، خروج کلسیم ادراری آنها به سرعت افزایش یافت. در هفته دوم استراحت، خروج کلسیم ادراری تا میزان 100 میلی گرم در روز افزایش یافت و این افزایش در حالی بود که افراد تحت مطالعه، ویتامین D نیز مصرف می کردند. در پایان هفته چهارم استراحت ، میزان کلسیم ادرار به 200 میلی گرم در روز رسید و حجم مواد معدنی استخوان به میزان %5 در ماه کاهش یافته بود. تلاش برای پیشگیری از وقوع پوکی استخوان از طریق تمرینات داخلی بستر، فشردن استخوان ها نیروی هیدرواستاتیک ، مصرف کلسیم و فسفر یا کلسی تونین بی فایده بود.

در یک مطالعه در باره تاثیر شرکت در عملیات ورزشی روی تراکم استخوانی، نیلسون و همکاران او به عنوان گروه آزمایش، حدود 64 مرد ورزشکار را که در سطح ورزش های بین المللی شرکت می کردند انتخاب کردند. گروه کنترل شامل 39 مرد در همان گروه سنی بودند که 24 نفر آنها در تمرینات معمولی شرکت می کردند و 15 نفر اصلا ورزش نمی کردند. 25 نفر باقیمانده به ورزش های مختلفی از قبیل وزنه برداری، تنیس و... پرداختند. از روش تست سنجش تراکم استخوان برای ارزیابی دانسیته استخوان در انتهای تحتانی استخوان ران استفاده شد.

نتایج حاکی از این بود که استخوان ران ورزشکاران به طور معنی داری دارای تراکم استخوانی بیشتری بود و در گروه ورزشکاران هر چه نیروی وارد بر اندام تحتانی بیشتر بود، تراکم استخوان هم بالاتر بود. وزنه برداران، دانسیته استخوانی بیشتری نسبت به قهرمانان پرتاب وزنه دارند و آنها نیز از دوندگان، دانسیته بیشتری دارند. تراکم استخوانی شناگران با گروه کنترل فرق چندانی نمی کند و در گروه کنترل هم آنهایی که تمرینات معمولی انجام می دادند، دارای دانسیته استخوانی بیشتری نسبت به افرادی که اصلا ورزش نمی کردند، بودند. مطالعه در باره تاثیر تمرینات روی دانسیته استخوان بازوی بازیکنان تنیس نشان می دهد که دانسیته استخوانی در بازوی غالب بیشتر از بازوی مغلوب است.

منبع:جوان امروز

 

11 توصیه مهم برای تقویت استخوا‌ن‌ها

استخوان‌ها مهم‌ترین و ضروری‌ترین اعضای بدن هستند، چرا که هرچه قوی‌تر باشند، سلامت، تندرستی و تناسب اندام‌های بدن بیشتر تامین می‌شود.

 کارشناسان بهداشت و سلامت عمومی تاکید دارند که علاوه بر مصرف مقادیر کافی کلسیم در طول روز از طریق رژیم غذایی، راه‌ها و توصیه‌های دیگری نیز برای تقویت بافت استخوانی و بهبود سلامت این اعضای مهم وجود دارد.

در این مقاله 11 پیشنهاد مفید و موثر ارائه شده که رعایت آنها به تقویت استخوان ها و حفظ سلامت این بافت در طولانی مدت کمک می‌کند. این توصیه های مفید عبارتند از:

1- از مصرف سبزیجاتی مانند کلم بروکلی که دارای برگ هایی به رنگ سبز تیره هستند و همچنین فرآورده‌های لبنی غافل نشوید، چون این مواد غذایی سرشار از ویتامین D هستند و به طور شگفت آوری به تقویت استخوان ها کمک می‌کنند.

 

2- سیر و پیاز نیز منبع غنی از عنصر سولفور هستند که مصرف آن به استحکام استخوان ها کمک می‌کند.

 

3- از مصرف نوشیدنی‌های گازدار جدا پرهیز کنید. این نوشابه‌ها حاوی فسفر زیاد هستند و فسفر زیاد باعث می‌شود بدن کلسیم از دست بدهد، بنابراین نوشابه‌های گازدار بیشتر به تضعیف بافت‌های استخوانی کمک می‌کنند.

 

4- از مصرف مواد غذایی حیوانی و غنی از پروتئین به مقدار زیاد نیز خودداری کنید. این مواد غذایی نیز در کاهش سطح کلسیم در بدن نقش دارند و باعث می‌شوند بدن کلسیم از دست بدهد.

 

5- مصرف قهوه و چای را کاهش دهید و در عوض یک لیوان شیر بنوشید. شیر غنی از کلسیم و سایر املاح تقویت کننده بافت استخوانی مانند ویتامین D، پروتئین مفید و پتاسیم است که به استحکام استخوان ها کمک می‌کنند.

 

6- حتما به هر شکلی که می‌توانید فعالیت بدنی و تحرک داشته باشید. بالا رفتن از پله‌ها، دویدن، بالا و پایین پریدن و انجام تمرینات ورزشی شبیه به وزنه برداری در تقویت استخوان ها موثر است.

 

7- اگر در طول روز به اندازه کافی از مواد غذایی حاوی املاح مفید برای استخوان ها استفاده نمی‌کنید، مکمل‌ها را به رژیم غذایی روزانه خود بیافزایید. قبل از مصرف هر مکمل یا ترکیب گیاهی حتما با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.

 

8- هیچ وقت برای انجام بازی‌های ورزشی دیر نیست. فوتبال، بدمینتون و بسکتبال همگی به افزایش حجم عضلات و در نهایت به تقویت و سلامت استخوان ها کمک می‌کنند. با این حال اگر این بازی‌های ورزشی شادی بخش را از جوانی آغاز کنید هرگز به پوکی استخوان مبتلا نخواهید شد.

 

9- می‌توانید از گیاهان استخوان ساز در رژیم غذایی روزانه خود استفاده کنید. گیاه آلفا آلفا، علف جو، ریشه گیاه قاصدک، گزنه و جعفری از این گونه هستند.

 

10- سحرخیز باشید و صبح ها حداقل 15 دقیقه در معرض نور خورشید صبحگاهی قرار بگیرید تا ویتامین D به اندازه کافی در بدنتان تولید شود.

 

11- سیگار و الکل را فراموش کنید چون هر دو در افت تراکم استخوانی و تحلیل استخوان ها نقش دارند.

 

منبع: ایسنا

 

پوکی استخوان

پوکی استخوان بیشتر در بین زنان رایج است تا مردان. به این دلیل که حجم استخوان در زنان کمتر از مردان است. معمولا عمر زن‌ها از مردان بیشتر و مصرف کلسیم در آنها کمتر است، و برای قوی نگهداشتن استخوانهای‌شان به هورمون زنانه استروزن نیز دارند.

 

 

پوکی استخوان بیشتر در بین زنان رایج است تا مردان. به این دلیل که حجم استخوان در زنان کمتر از مردان است. معمولا عمر زن‌ها از مردان بیشتر و مصرف کلسیم در آنها کمتر است، و برای قوی نگهداشتن استخوانهای‌شان به هورمون زنانه استروزن نیز دارند.

اگر عمر مردان آنقدر زیاد باشد، آنها نیز شاهدخطر ابتلاء به پوکی استخوان در اواخر عمرشان خواهند بود.

 

 

هنگامی که توده کل استخوانی در حدود 35 سالگی‌ به اوج خود می‌رسد، همه بزرگسالان از  35 سال به بعد شروع به از  دست دادن توده استخوانی می‌کنند.
 
در  زنان میزان از دست رفتن استخوان پس از یائسگی که میزان هورمون استروژن افت پیدا می کند، سرعت می‌گیرد. از آنجایی که تخمدان‌ها استروژن می‌‌سازند، اگر هر دو تخمدان با عمل جراحی برداشته شوند، به سرعت از دست رفتن توده ا ستخوانی افزوده می‌شود.

علائم پوکی استخوان چیست؟

ممکن نیست بدانید پوکی استخوان دارید تا وقتی که علائم جدی آن را احساس کنید. علائم این بیماری  شامل شکستگی استخوان، کمر درد یا قوز  پشت است.

همچنین ممکن است قد شما در طول زمان کوتاه‌تر شود، زیرا پوکی استخوان می‌تواند باعث متلاشی‌شدن مهره‌ها (استخوان‌های ستون فقرات شما) شود.
این مشکلات معمولا پس از آنکه مقدار زیادی از  کلسیم موجود در استخوان از بین رود  اتفاق می‌افتد.

آیا خطر پوکی استخوان برای من وجود دارد؟

عوامل خطر ابتلاء به پوکی استخوان این‌ها هستند:

یائسگی قبل از 48 سال.
جراحی برداشتن تخمدان‌ها قبل از یائسگی.
کمبود کلسیم دریافتی.
ورزش نکردن به قدر کفایت.
استعمال دخانیات.
سابقه پوکی استخوان در خانواده.
مصرف مواد مخدر.
بدن لاغر و هیکل استخوانی کوچکتژ
پوست روشن (سفید پوست یا نژاد آسیایی)
 پرکاری تیروئید
 استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی خوراکی.

موارد فوق فهرستی از چیزهایی است که  احتمال پوکی استخوان را افزایش می‌دهند. در این زمینه با دکتر خانوادگی خود در مورد عوامل خطرساز برای پوکی استخوان صحبت کنید.

آیا نیاز به تراکم‌سنجی استخوان خواهم داشت؟

با پزشک‌تان مشورت کنید. برای بسیاری از زنان، پوکی استخوان (یا خطر بروز آن)را می‌توان بدون آزمایش تشخیص داد. وقتی انجام آزمایش لازم باشد، پزشکان با استفاده از تجهیزات عکسبرداری از استخوان، تصویری از استخوان به دست می‌آورند تا متخلخل شدن آن را بررسی کنند.

کالسیتونین چیست؟

 calcitonin (با نام‌های تجاری: calcimar, miacalcin) هورمونی است که به پیشگیری از بین رفتن مجدد استخوان و کاهش درد در افراد مبتلا به پوکی استخوان کمک می‌کند.
این دارو به صورت تزریقی یا اسپری بینی مصرف می‌شود و شایع‌ترن عارضه جانبی آن تهوع است.

ایباندرونیت سدیم چیست؟

 Ibandronate sodium (نام تجاری Boniva) داروی جدیدی است که فقط یکبار در ماه بکار می‌رود. این دارو هورمون نیست، اما بطور تدریجی از بین رفتن استخوان را کم و تراکم استخوان را زیاد می‌کند. عوارض جانبی این دارو شامل ناراحتی معده، سوزش معده(قلب)، حالت تهوع و اسهال است.

آلندرونیت و ریسدرونیت چیست؟

داروهای  Alendronaten (نام تجاری:fosamax) و risdronate (نام تجاری:actonel) این داروها هورمون نیستند اما برای کمک به پیشگیری و درمان پوکی استخوان استفاده می‌شوند. انها داروهایی هستند که به کاهش خطر شکستگی استخوان و کاهش سرعت از بین رفتن استخوان کمک می‌کنند. شایع‌ترین اثر جانبی آنها شامل ناراحتی معده است.

ریلوکسیفین چیست؟

 Reloxifene (نام تجاری:eviste ) دارویی است که برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان با افزایش تراکم استخوان استفاده می‌شود.

این دارو هورمون نیست اما برخی از تاثیرات آن به تقلید از هورمون جنسی استروژن است. گرمای ناگهانی بدن و خطر لخته شدن خون از عوارض جانبی این دارو است.

تریپاراتید چیست؟

Teriparatide (نام تجاری :forteo ) تری‌پاراتید یک هورمون مصنوعی تزریقی جدید است که برای درمان پوکی استخوان یکبار در روز استفاده می شود. این دارو سبب رشد استخوان جدید می‌شود. عوارض جانبی آن حالت تهوع ، سرگیجه و گرفتگی عضلات ران است.

چه مقدار کلسیم نیاز دارم؟

شما قبل از یائسگی هر روز به 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارید. بعد از یائسگی اگر استروژن مصرف می‌کنید هر روز  به 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارید. اگر استروژن مصرف نمی‌کنید هر روز  به 1500 میلی گرم کلسیم نیاز دارید.

معمولا بزرگترین حجم گرفتن کلسیم از غذا است. منابع خوب کلسیم، فرآورده‌های لبنی بدون چربی و کم چرب هستند. از دیگر منابع کلسیم شامل باقلا خشکیده، ماهی ریز(ساردین) و کلم بروکلی است.

اگرشما با خوردن غذا کلسیم کافی را نگیرید. ممکن است پزشک به شما قرص کلسیم پیشنهاد کند. آن را در بین وعده های غذایی یا با شیر مصرف کنید. ویتامین D و لاکتوز (قند طبیعی شیر) به بدن شما در جذب کلسیم کمک می‌کند.

روش‌های قوی نگه داشتن استخوان‌ها
 ورزش
 رژیم غذایی متعادل که دست کم  روزانه حاوی 1000 میلی گرم کلسیم باشد.
 رک سیگار. کشیدن سیگار باعث تشدید پوکی استخوان می‌شود.
 با پزشک خود در مورد "درمان جایگزینی هورمونی" یا HRT پس از یائسگی و
 یا داروهای پیشگیری و درمان ‌کننده  پوکی استخوان مشورت کنید./ح

اگر عمر مردان آنقدر زیاد باشد، آنها نیز شاهدخطر ابتلاء به پوکی استخوان در اواخر عمرشان خواهند بود.

هنگامی که توده کل استخوانی در حدود 35 سالگی‌ به اوج خود می‌رسد، همه بزرگسالان از  35 سال به بعد شروع به از  دست دادن توده استخوانی می‌کنند.
 
در  زنان میزان از دست رفتن استخوان پس از یائسگی که میزان هورمون استروژن افت پیدا می کند، سرعت می‌گیرد. از آنجایی که تخمدان‌ها استروژن می‌‌سازند، اگر هر دو تخمدان با عمل جراحی برداشته شوند، به سرعت از دست رفتن توده ا ستخوانی افزوده می‌شود.

علائم پوکی استخوان چیست؟

ممکن نیست بدانید پوکی استخوان دارید تا وقتی که علائم جدی آن را احساس کنید. علائم این بیماری  شامل شکستگی استخوان، کمر درد یا قوز  پشت است.

همچنین ممکن است قد شما در طول زمان کوتاه‌تر شود، زیرا پوکی استخوان می‌تواند باعث متلاشی‌شدن مهره‌ها (استخوان‌های ستون فقرات شما) شود.
این مشکلات معمولا پس از آنکه مقدار زیادی از  کلسیم موجود در استخوان از بین رود  اتفاق می‌افتد.

آیا خطر پوکی استخوان برای من وجود دارد؟

عوامل خطر ابتلاء به پوکی استخوان این‌ها هستند:

یائسگی قبل از 48 سال.
جراحی برداشتن تخمدان‌ها قبل از یائسگی.
کمبود کلسیم دریافتی.
ورزش نکردن به قدر کفایت.
استعمال دخانیات.
سابقه پوکی استخوان در خانواده.
مصرف مواد مخدر.
بدن لاغر و هیکل استخوانی کوچکتژ
پوست روشن (سفید پوست یا نژاد آسیایی)
 پرکاری تیروئید
 استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی خوراکی.

موارد فوق فهرستی از چیزهایی است که  احتمال پوکی استخوان را افزایش می‌دهند. در این زمینه با دکتر خانوادگی خود در مورد عوامل خطرساز برای پوکی استخوان صحبت کنید.

آیا نیاز به تراکم‌سنجی استخوان خواهم داشت؟

با پزشک‌تان مشورت کنید. برای بسیاری از زنان، پوکی استخوان (یا خطر بروز آن)را می‌توان بدون آزمایش تشخیص داد. وقتی انجام آزمایش لازم باشد، پزشکان با استفاده از تجهیزات عکسبرداری از استخوان، تصویری از استخوان به دست می‌آورند تا متخلخل شدن آن را بررسی کنند.

کالسیتونین چیست؟

 calcitonin (با نام‌های تجاری: calcimar, miacalcin) هورمونی است که به پیشگیری از بین رفتن مجدد استخوان و کاهش درد در افراد مبتلا به پوکی استخوان کمک می‌کند.
این دارو به صورت تزریقی یا اسپری بینی مصرف می‌شود و شایع‌ترن عارضه جانبی آن تهوع است.

ایباندرونیت سدیم چیست؟

 Ibandronate sodium (نام تجاری Boniva) داروی جدیدی است که فقط یکبار در ماه بکار می‌رود. این دارو هورمون نیست، اما بطور تدریجی از بین رفتن استخوان را کم و تراکم استخوان را زیاد می‌کند. عوارض جانبی این دارو شامل ناراحتی معده، سوزش معده(قلب)، حالت تهوع و اسهال است.

آلندرونیت و ریسدرونیت چیست؟

داروهای  Alendronaten (نام تجاری:fosamax) و risdronate (نام تجاری:actonel) این داروها هورمون نیستند اما برای کمک به پیشگیری و درمان پوکی استخوان استفاده می‌شوند. انها داروهایی هستند که به کاهش خطر شکستگی استخوان و کاهش سرعت از بین رفتن استخوان کمک می‌کنند. شایع‌ترین اثر جانبی آنها شامل ناراحتی معده است.

ریلوکسیفین چیست؟

 Reloxifene (نام تجاری:eviste ) دارویی است که برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان با افزایش تراکم استخوان استفاده می‌شود.

این دارو هورمون نیست اما برخی از تاثیرات آن به تقلید از هورمون جنسی استروژن است. گرمای ناگهانی بدن و خطر لخته شدن خون از عوارض جانبی این دارو است.

تریپاراتید چیست؟

Teriparatide (نام تجاری :forteo ) تری‌پاراتید یک هورمون مصنوعی تزریقی جدید است که برای درمان پوکی استخوان یکبار در روز استفاده می شود. این دارو سبب رشد استخوان جدید می‌شود. عوارض جانبی آن حالت تهوع ، سرگیجه و گرفتگی عضلات ران است.

چه مقدار کلسیم نیاز دارم؟

شما قبل از یائسگی هر روز به 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارید. بعد از یائسگی اگر استروژن مصرف می‌کنید هر روز  به 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارید. اگر استروژن مصرف نمی‌کنید هر روز  به 1500 میلی گرم کلسیم نیاز دارید.

معمولا بزرگترین حجم گرفتن کلسیم از غذا است. منابع خوب کلسیم، فرآورده‌های لبنی بدون چربی و کم چرب هستند. از دیگر منابع کلسیم شامل باقلا خشکیده، ماهی ریز(ساردین) و کلم بروکلی است.

اگرشما با خوردن غذا کلسیم کافی را نگیرید. ممکن است پزشک به شما قرص کلسیم پیشنهاد کند. آن را در بین وعده های غذایی یا با شیر مصرف کنید. ویتامین D و لاکتوز (قند طبیعی شیر) به بدن شما در جذب کلسیم کمک می‌کند.

روش‌های قوی نگه داشتن استخوان‌ها
 ورزش
 رژیم غذایی متعادل که دست کم  روزانه حاوی 1000 میلی گرم کلسیم باشد.
 رک سیگار. کشیدن سیگار باعث تشدید پوکی استخوان می‌شود.
 با پزشک خود در مورد "درمان جایگزینی هورمونی" یا HRT پس از یائسگی و
 یا داروهای پیشگیری و درمان ‌کننده  پوکی استخوان مشورت کنید.

 

منبع:باشگاه خبرنگاران

درمان پوکی استخوان

معمولاً حجم توده استخوانی در حدود۳۵ سالگی به بالا ترین حد خود رسیده و بعداز آن شروع به کاهش می کند لذا هرچه در سنین پایین تر تراکم استخوانی بیشتر باشد در آینده استخوانها سالم ترو نیرومند تر خواهدبود.پوکی استخوان یک بیماری خاموش است بدین معنی که تا این بیماری موجب تظاهرات جدّی مانند: شکستگی،کمردرد یا قوز پشت نشود فرد اطلاعی از بیماری خود ندارد.درکشور ما ازهر۵ نفر که به سنّ۷۰ سالگی می رسد یکنفر دچارشکستگی می شود.

چهار عامل در افزایش تراکم استخوان

۱) فعالیت بدنی 
۲) هورمول جنسی 
۳) کلیسم 
۴) ویتامینD

عوامل  رشد و پایداری استخوانها

۱) فعالیّت بدنی: 

فشار فیزیکی مداوم بر روی استخوان باعث تحریک استخوان سازی می شود و استخوانها به تناسب باری که باید حمل کنند تشکیل شده و تغییر شکل می دهند،بعنوان مثال استخوانهای ورزشکاران به طور قابل ملاحظه ای سنگین ترازاستخوانهای افراد غیر ورزشکار می باشدویاهرگاه یک پای شخصی درگچ باشد امّا با پای دیگر به راه رفتن ادامه دهد،استخوان پائی که در گچ قراردارد نازک شده وتا ۳۰ درصد کلیسم خود را از دست می دهد در حالیکه استخوان پای مقابل ضخیم با میزان کلیسم طبیعی می باشد. 
ورزش در کودکان و نوجوانان امری ضروری بوده وحتّی تا سن ۴۰ سالگی می تواند با افزایش تراکم استخوان نقش پیشگری کننده از پوکی استخوان داشته باشد.پیاده روی روزانه و مرتب،دویدن،ورزشهای جهشی و استفاده از دوچرخه دراین بین نقش ویژه ای دارند.معمولاً ۴۰-۳۰ دقیقه ورزش در بیشتر روز های هفته فواید مناسبی به منظور پیشگیری وحتّی درمان برخی بیماری هااز جمله پوکی استخوان دارد.

۲) هورمون جنسی: 

درمردان تستسترون و در زنان استروژن نقش کلیدی در تشکیل بافت استخوان وافزایش تراکم آن دارد 
(رشد جهشی وسریع دختران و پسران بعد از بلوغ موید همین مطلب می باشد) . 
هرچند در مردان اثر هورمون تستسترون در سنین پیری کاهش می یابد امّاترشح آن کماکان ادامه داشته و کمبود آن کمتر احساس می شود ولی در زنان که در سنین باروری(۴۹ -۱۵ سال) این هورمون از تخمدانها ترشح می شود به یکباره هنگام یائسه شدن ترشح آن کاهش چشمگیری یافته و موجب تشدید روند پوکی استخوان می شود، لذا یکی از علل شیوع بیشتر پوکی استخوان در زنان همین مطلب است.

۳) کلیسم: 
گفته شد که اسکلت بندی استخوان بوسیله کلیسم صورت می گیرد لذا رسیدن میزان کافی کلیسم به استخوانها در تشکیل استحکام آن نقش مهمی دارد.کلیسم مورد نیاز بدن از طریق رژیم غذائی تامین می گردد.خشکبار،حبوبات،سویا،ماهی های نرم استخوان مثل ساردین و کیلکا از منابع غنی کلیسم می باشد امّا در رژیم غذایی مردم کشور ما ماعمده کلیسم مصرفی از لبنیات شامل:شیر،ماست وپنیر تامین می گردد. 
۹۹%از کلیسم مصرفی در استخوانها مورد استفاده قرار می گیرد.ذکر این نکته خالی از لطف نیست که۱% باقی مانده برای انتقال پیام در سیستم عصبی،انقباض عضلات،انعقاد خون به هنگام خونریزی و چسبندگی و اتصال سلول های بدن بکار گرفته می شود و لذا بعلت اهمّیت حیاتی موارد مذکور در صورت کمبود کلیسم در رژیم غذایی، بدن برای جبران این کمبود بلافاصله از استخوانها برداشت می کند که این امر روند پوکی استخوان را بهنگام کاهش مصرف کلیسم تشدید می کند. 
اکر یک لیوان پرشیر یا یک کاسه ماست یکنفره یایک تکّه پنیر به اندازه یک قوطی کبریت رایک واحد لبنیات در نظر بگیریم،در زنان حامله مصرف روزانه ۴ واحد،نوجوانان تا سنّ۲۵ سالگی وزنان یائسه روزانه ۳ واحد وسایر افرادروزانه۲ واحد از لبنیات جهت تامین کلیسم مورد نیاز روزانه بدن کافی می باشد.

۴) ویتامین D: 
حضور ویتامین Dبرای جذب مناسب کلیسم ضروری است.در واقع ویتامین Dمانند کلیدی عمل می کند که با باز کردن درها بر روی کلیسم به آن اجازه ورود می دهد به عبارت بهتر جهت جذب کلیسم مصرفی از روده ها،جلوگیری از دفع بی رویه کلیسم از ادرار و ورود کلیسم به ساختمان استخوان حضور این ویتامین الزامی است. 
زرده تخم مرغ،ماهی های آب شور،خرما و کره از منابع طبیعی و سرشار ویتامین Dمی باشد امّا با توجّه به اینکه این ویتامین وسایر ویتامین ها به شرایط محیطی بسیار حساس بوده و طرز تهیه و پخت غذا ها و نیز مصرف توام مواد غذائی با یکدیگر میزان جذب آن ها را پایین می آورد بهترین منبع تامین ویتامین Dنور خورشید می باشد.معمولاً تابش روزانه ۲۰ -۱۵ دقیقه نور مستقیم آفتاب به پوست دست و صورت برای تولید مقدارمورد نیاز ویتامین Dدر بدن کفایت می کند.البته تابش نور خورشید از پشت شیشه و نیز استفاده از کرم های ضد آفتاب این اثر راخنثی می کند،با افزایش سنّ نیز توانائی پوست برای تولید ویتامین Dکاهش می یابد.

علل و درمان پوکی استخوان

پوکی استخوان شایع‌ترین بیماری استخوان است که در آن چگالی استخوان کم شده و تیغه‌های استخوانی نازک می‌شوند، در نتیجه ریسک شکستگی بالا می‌رود. استخوان‌ها به طور دایم در حال ساخته شدن، تخریب و جذب  استخوان‌های قدیمی‌‌تر می‌باشند. اگر تعادل بین تخریب استخوان قدیم و تولید استخوان جدید به‌هم بخورد و تخریب و جذب بیشتر شود، پوکی استخوان به وجود می‌آید. پوکی استخوان یا اولیه است یا ثانویه. نوع اولیه دو تیپ دارد. در تیپ یک علت، کاهش هورمون استروژن و یا تستوسترون می‌باشد. در تیپ دو علت، بالا رفتن سن است که در افراد مسن دیده می‌شود.

نوع اولیه در زنان دو برابر مردان است‌، نوع ثانویه در هر سنی دیده می‌شود و در زن و مرد مساوی است و در بیماری‌های خاص و بیماری‌های مزمن و نیز در مصرف بعضی از داروها  به وجود می‌آید.

  علت پوکی استخوان

۱- سن بالا خانم‌های بالای ۵۰ سال و آقایان بالای ۷۰ سال

۲- کاهش هورمون تستوسترون در آقایان و استروژن در خانم‌ها مانند پس از سن یائسگی یا خانم‌هایی که عمل جراحی شده‌اند. و تخمدان‌ها را برداشته‌اند. البته کاهش هورمون در خا نم‌ها اثر بیشتری روی پوکی استخوان دارد تا آقایان.

۳- در کسانی که در خانواده‌ آن‌ها پوکی استخوان بیشتر است. بنابراین وجود ژن هم در پوکی استخوان موثر می‌باشد.

۴- مصرف دخانیات وسیگار

۵- وزن کم‌ تر از حد طبیعی

۶- زندگی در جاهایی که نور آفتاب مناسب ندارد

۷- مصرف زیاد الکل

۸- سوء تغذیه،  کمبود کلسیم، ویتامین D، فسفر و سایر مواد معدنی مانند روی و منیزیم در رژیم غذایی

۹-مصرف زیاد نوشابه

۱۰- کسانی که فعالیت ندارند و راه نمی‌روند و دائم نشسته‌اند و فعالیت فیزیکی کمی دارند

۱۱- رژیم‌های پر پروتئین باعث افزایش دفع کلسیم از ادرار شده و سبب پوکی استخوان می‌گردند

۱۲- بیماری‌هایی مانند کم‌کاری تیروئید، پرکاری غده پاراتیروئید، کم کاری غدد جنسی، بعضی از بیماری‌های رماتیسمی، نارسایی کلیه و بیماری‌های خونی

۱۳- مصرف بعضی از داروها مانند کورتیکواستروئیدها (کورتون)، داروهای ضد تشنج، داروهای ضد انعقاد (مانند وارفارین) و مصرف طولانی لیتیوم

علائم پوکی استخوان

در ابتدا به خودی خود علامتی ندارد بنابراین آن را بیماری خاموش می‌نامند. در مواردی که پوکی شدیدتر شود، درد استخوان به وجود می‌آید. زمین خوردن با شدت کم می‌تواند باعث شکستگی و درد گردد. گاهی در موارد شدید استخوان‌ها خود به خود و بدون زمین خوردن هم می‌شکنند. شکستگی‌ها معمولا در مهره‌ها، دنده‌ها، لگن و مچ دست اتفاق می‌افتد. مثلا خانمی که دچار پوکی استخوان است اگر به طور ناگهانی احساس درد در پشت و کمر کند، شاید مهره دچار شکستگی شده است. اگر چندین مهره دچار این نوع شکستگی شوند، کم کم افراد مسن حالت خمیده پیدا می‌کنند. ریسک شکستگی نیز با بالا رفتن سن افزایش پیدا می‌کند.

 تشخیص پوکی استخوان

تشخیص با عکسبرداری و به‌خصوص انجام تست سنجش استخوان (دانسیتومتری) است. اگر در سنجش استخوان پوکی تشخیص داده شد و نوع اولیه نبود، بایستی با آزمایشات و بررسی‌های دیگر علت را پیدا کرد.

پیشگیری از پوکی استخوان

با تغییر در سبک زندگی مانند تغییر در رژیم غذایی و انجام ورزش‌های مناسب و تغییر مصرف دارو می‌توان تا حدودی از پوکی استخوان پیشگیری کرد.

درمان پوکی استخوان

هدف از درمان کاهش درد، کاهش سیر پوکی و کاهش شکستگی‌ها است. داروهای متعددی جهت درمان مصرف می‌شوند که پزشک برحسب نوع پوکی استخوان و شدت آن برای بیمار تجویز می‌کند. مهم‌ترین آن قرص‌های کلسیم و ویتامینD  است که حداقل مصرف آن روزانه ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم و ۸۰۰ واحد ویتامین D3 است. در ضمن مصرف غذاهایی که شامل کلسیم و ویتامین D باشد نیز موثر است. در ضمن با تغییر سبک زندگی و انجام ورزش‌های مناسب و تغییر رژیم غذایی می‌توان از بروز پوکی استخوان پیشگیری کرد.